ลอยกระทง ขอขมาหรือซ้ำเติม

“วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำก็นองเต็มตลิ่ง เราทั้งหลายชายหญิง สนุกกันจริงวันลอยกระทง” เทศกาลวันลอยกระทง คงเป็นอีกเทศกาลหนึ่งที่ทุกคนรอคอยในรอบปี เป็นเทศกาลที่เชื่อว่าเป็นการลอยทุกข์ ลอยโศก เป็นการขอขมาพระแม่คงคา

แต่จะมีใครฉุกคิดไหมว่า การที่เรานำกระทงไปลอยน้ำนั้น เป็นการขอขมาพระแม่คงคาจริงหรือไม่ หรือเป็นการซ้ำเติมให้พระแม่คงคาบอบช้ำกว่าเดิม

ภาพชุดนี้มิได้มีเจตนาต่อต้าน หรือว่าร้ายประเพณีอันดีงามของไทยที่มีมาแต่ก่อนกาล หากแต่เจตนาให้ทุกคนหันมาสนใจปัญหาสิ่งแวดล้อมที่อาจจะตามมาภายหลัง

หลังจากวันลอยกระทงหนึ่งวัน ผมได้ลงพื้นที่ที่มีการจัดงานวันลอยกระทง เพื่อดูความเสียหายที่เกิดขึ้นจากคืนก่อน สิ่งที่ผมพบก็คือ ขยะเป็นจำนวนมหาศาล ที่ต้องใช้เวลาเก็บกู้เป็นวันๆ ซากปลาและสัตว์น้ำอื่นๆ ที่เมื่อคืนถูกปล่อย เพราะความเชื่อว่าเป็นการทำบุญไถ่ชีวิต โดยที่ไม่เคยคิดเลยว่าหลังจากนั้นจะเป็นอย่างไร พวกเขาจะมีชีวิตรอดอยู่กี่ตัว

อย่างที่บอกแหละครับ ผมไม่ได้มีเจตนาจะโจมตีประเพณีอันดีงามของไทย ผมกลับสนับสนุนให้รักษาไว้ด้วยซ้ำ แต่จะมีวิธีไหนไหมที่จะทำให้ปัญหาสิ่งแวดล้อมนี้หมดไป หรือน้อยลง หรือเราแค่ลอยทุกข์ลอยโศกให้จบไป แล้วปล่อยให้ทุข์โศกนั้นตกอยู่กับพระแม่คงคาแทน จริงๆส่งผลกระทบกับเราด้วย ไม่ทางตรงก็ทางอ้อม

ในอดีตรุ่นปู่ย่าตาทวดของเราอาจจะไม่ประสบกับปัญหานี้ เนื่องจากชุมชนที่มีขนาดเล็ก กระทงที่นำไปลอยอย่างมากก็มีแค่หลักร้อย แต่ปัจจุบันด้วยขนาดชุมชนที่ใหญ่ขึ้น ทำให้จำนวนกระทงก็เยอะตามไปด้วย ปัญหาขยะหลังวันลอยกระทงเลยเป็นปัญหาใหญ่ที่เราต้องตระหนักกันเสียแล้ว

ฝากเป็นประเด็นไว้ให้คิดครับ ว่าเราจะแก้ปัญหานี้อย่างไร สำหรับผม ปีหน้าผมจะไม่ลอยกระทงแล้ว หรืออาจจะลอย แต่นำกระทงตัวเองกลับบ้าน อาจจะแก้ปัญหาไม่ได้ทั้งหมด แต่ก็ลดปัญหาได้นิดหนึ่งก็ยังดี อย่างน้อยก็ช่วยลดความรู้สึกผิดต่อพระแม่คงคาไปได้นิดหน่อย